Σημεία Στίξης

 

Τα σημεία στίξης είναι τα εξής: 

1. Τελεία (.): Τελεία βάζουμε στο τέλος μιας πρότασης ή μιας περιόδου, όταν τελειώνει το ολοκληρωμένο νόημα, που εκφράζουμε. Ουσιαστικά υποδεικνύει ότι πρέπει να γίνει διακοπή της φωνής.

Π.χ. Ο άνθρωπος, αλλά και κάθε λαός, χρειάζεται ένα σκοπό στη ζωή του. Αυτό τον ενεργοποιεί. Του δίνει νόημα και ουσία.

2. Άνω τελεία ή άνω στιγμή ( ˙ ): Χρησιμοποιείται, για να δηλώσει μικρότερη διακοπή από την τελεία και μεγαλύτερη από το κόμμα. Πιο συγκεκριμένα, τίθεται εντός μιας περιόδου, προκειμένου να διαχωρίσει προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με σχέση επεξήγησης, συμπλήρωσης ή αντίθεσης, και με αυτό τον τρόπο να δώσει έμφαση στον λόγο. Έτσι, άνω τελεία ή άνω στιγμή βάζουμε όταν το νόημα είναι αρκετά ολοκληρωμένο, αλλά όχι τέλειο.

Π.χ. Έξι μήνες απουσιάζει˙ έξι ολόκληρους μήνες. Ωστόσο δεν στενοχωριέται˙ δεν σκέφτεται ακόμη να επιστρέψει.

3. Κόμμα ( , ): Είναι το κυριότερο σημείο στίξης και το χρησιμοποιούμε συχνά για να χωρίσουμε προτάσεις, νοήματα, όμοιους όρους, λέξεις, πριν και μετά την κλητική προσφώνηση, πριν και μετά τις δευτερεύουσες προτάσεις, εκτός από τις ειδικές, τις πλάγιες ερωτηματικές, τις ενδοιαστικές και τις βουλητικές. Η σωστή χρήση του βοηθά στην ανάγνωση και στην κατανόηση του κειμένου.

π.χ.: Πήγε, είδε και έμαθε πολλά.

4. Ερωτηματικό (; ): Το βάζουμε στο τέλος μιας φράσης με την οποία ρωτάμε κάτι και αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Με τη χρήση του ο συγγραφέας εκφράζει συνήθως προβληματισμό ή απορία και επιδιώκει να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του δέκτη και να διεγείρει συναισθήματα, προσδίδοντας στον λόγο έμφαση, ζωντάνια και παραστατικότητα. Μετά το ερωτηματικό. όταν κλείνει η ερώτηση, αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.                                                                     π.χ. Πού είσαι; Πώς τα πέρασες το καλοκαίρι;
5. θαυμαστικό ( ! ): Βάζουμε στο τέλος μιας λέξης ή πρότασης, όταν θέλουμε να εκφράσουμε θαυμασμό, χαρά, έκπληξη, λύπη, φόβο, συγκίνηση, ενθουσιασμό, καθώς και για να δηλωθεί η υπερβολή. Και αυτό αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Μετά το θαυμαστικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αρκεί η πρόταση που ακολουθεί να μην αποτελεί συνέχεια της επιφωνηματικής.

π.χ. Πώς να το καταλάβω!

Καλημέρα σας!

6. Παρένθεση ( ): Μέσα στην παρένθεση βάζουμε μια λέξη ή μια φράση, που επεξηγεί ή συμπληρώνει ένα νόημα.

π.χ. Οι γονείς μου πήγαν διακοπές στο νησί των ανέμων (Μύκονο).

7. Διπλή τελεία ( : ): Είναι δύο τελείες η μια επάνω στην άλλη. Τη χρησιμοποιούμε:

• πριν από φράσεις που αποδίδονται αυτούσιες, όπως ειπώθηκαν,
• πριν από ρήσεις, γνωμικά και παροιμίες,
• πριν από απαρίθμηση,
• όταν παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα μιας πράξης, ενός φαινομένου ή ενός προβλήματος.

8. Αποσιωπητικά (…): Τα βάζουμε στο τέλος μιας πρότασης ή μιας λέξης, όταν θέλουμε να γράψουμε κάτι ακόμη, αλλά το παραλείπουμε, το αποσιωπούμε είτε γιατί διακόπηκε η ομιλία είτε για διάφορους λόγους (από συγκίνηση, σεβασμό, περιφρόνηση, συμπάθεια, προβληματισμό, αμφισβήτηση, ειρωνεία, υπαινιγμό…). Αποτελούν σχολιαστικό σημείο στίξης

π.χ. Ποιος ξέρει, τι κάνει…

9. Εισαγωγικά ( « » ): Δηλώνουν:

• επανάληψη αυτούσιων των λόγων άλλων, π.χ.: Η μητέρα μου μάς είπε αυστηρά: «Μην κάνετε φασαρία».
• ειρωνική/απαξιωτική αναφορά σε κάτι,
• μεταφορική χρήση μιας έννοιας.

10. Παύλα (-): Η παύλα σημειώνεται στον διάλογο, για να δηλώσει την αλλαγή του προσώπου που μιλάει.
11. Διπλή παύλα (- -): Ανάμεσα σε δύο παύλες εμπεριέχεται μια φράση, η οποία επεξηγεί ή συμπληρώνει τα γραφόμενα και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση του λόγου.
12. Κάθετη γραμμή (/): Η κάθετη γραμμή χρησιμοποιείται συνήθως ανάμεσα σε λέξεις συνώνυμες ή με παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο, προσδίδοντας έμφαση στον λόγο.

Ροδαμάνθη Σοφικίτου, Φιλόλογος