Κεφάλαιο: Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής (Μέρος τρίτο)

 

Απρόσωπη σύνταξη 

Απρόσωπα ρήματα

Ονομάζονται έτσι ρήματα που χρησιμοποιούνται στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δεν παίρνουν πρόσωπο ή πράγμα ως υποκείμενό τους αλλά άναρθρο απαρέμφατο ή δευτερεύουσα (ονοματική) πρόταση. 

Π.χ. δεῖ, προσήκει, χρή, δοκεῖ 

Απρόσωπη σύνταξη έχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις

α) Με το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μιας μετοχής

β) Με το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα

Σύνταξη

Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως υποκείμενο:

1. α) Απαρέμφατο:
   Δεῖ τὸν παῖδα ζῆν κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ παιδαγωγοῦ.
   Προσήκει μισεῖν καὶ κολάζειν τοὺς προδότας καὶ δωροδόκους.
   Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι.
2. β) Δευτερεύουσα πρόταση, κυρίως ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική3:
   Δῆλόν ἐστι ὅτι κέρδους ἕνεκ' ἀδικοῦσιν. [ειδική]
   Ἀγγέλλεται ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο. [ειδική]
   Ἄδηλόν ἐστι εἰ βουλήσονται φίλοι εἶναι. (αν θα θελήσουν) [πλάγια ερωτηματική]
   Δέος ἐστὶ μὴ παρακρουσθῆτε ὑπὸ τούτων. [ενδοιαστική]
   N.E.: • Φαίνεται πως λείπει. • Πρέπει να πας. [βουλητική] • Άγνωστο πώς έφυγε.
   • Υπάρχει φόβος μήπως το τζάμι σπάσει.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Συνήθως στην απρόσωπη σύνταξη δίπλα στο απρόσωπο ρήμα ή την απρόσωπη έκφραση συναντάται μια δοτική που δείχνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα. Αυτή είναι η δοτική προσωπική, η οποία συχνά εννοείται. 

π.χ. Προσήκει ἡμῖν ἐπαινέσαι τὴν τῶν προγόνων ἀρετήν (= Αρμόζει σ’ εμάς να επαινέσουμε την αρετή των προγόνων). 

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη 

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην απρόσωπη σύνταξη βρίσκεται σε αιτιατική πτώση.

Πηγή: Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γυμνασίου - Λυκείου