Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες στα αρχαία και στα νέα ελληνικά

Αυτοπαθείς αντωνυμίες

Στα νέα ελληνικά

Αυτοπαθείς αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που δείχνουν ότι το πρόσωπο που ενεργεί το ίδιο συγχρόνως δέχεται και την ενέργεια. Δε χρησιμοποιούνται τόσο συχνά όσο οι προσωπικές και οι κτητικές αντωνυμίες. Εμφανίζονται συνήθως στον προφορικό λόγο.

Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες παρουσιάζουν τύπους μόνο στην ονομαστική, τη γενική και την αιτιατική.

		Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Α΄ ΠΡΟΣΩΠΟ	Ον.	ο εαυτός μου	ο εαυτός μας
	Γεν.	του εαυτού μου	του εαυτού μας και των εαυτών μας
	Αιτ.	τον εαυτό μου	τον εαυτό μας και τους εαυτούς μας
Β΄ ΠΡΟΣΩΠΟ	Ον.	ο εαυτός σου	ο εαυτός σας
	Γεν.	του εαυτού σου	του εαυτού σας και των εαυτών σας
	Αιτ.	τον εαυτό σου	τον εαυτό σας και τους εαυτούς σας
Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ	Ον.	ο εαυτός του/της	ο εαυτός τους
	Γεν.	του εαυτού του/της	του εαυτού τους και των εαυτών τους
	Αιτ.	τον εαυτό του/της	τον εαυτό τους και τους εαυτούς τους

Στο γ΄ πρόσωπο υπάρχουν και οι τύποι του εαυτού των, τον εαυτό των και τους εαυτούς των, οι οποίοι χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια και μόνο σε τυπικό ύφος.

Στα αρχαία ελληνικά

Αυτοπαθητικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν ότι το ίδιο υποκείμενο ενεργεί και συγχρόνως παθαίνει: ἐγὼ τιμῶ ἐμαυτὸν (= εγώ τιμώ τον εαυτό μου) – γνῶθι σαυτὸν (= συ γνώρισε τον εαυτό σου) – οὗτος ἐπιμελεῖται ἑαυτοῦ (= αυτός φροντίζει για τον εαυτό του) κτλ.

Οι αυτοπαθητικές αντωνυμίες εξαιτίας της σημασίας τους δε συνηθίζονται στην ονομαστική, παρά μόνο στις πλάγιες πτώσεις. Οι αντωνυμίες αυτές έχουν τρία πρόσωπα και κλίνονται κατά τον ακόλουθο τρόπο:

Ενικός αριθμός
	α΄ προσώπου		β΄ προσώπου
	αρσ.	θηλ.	αρσ.	θηλ.
γεν.	ἐμαυτοῦ	ἐμαυτῆς	σεαυτοῦ	σεαυτῆς
δοτ.	ἐμαυτῷ	ἐμαυτῇ	σεαυτῷ	σεαυτῇ
αιτ.	ἐμαυτὸν	ἐμαυτὴν	σεαυτὸν	σεαυτὴν
Πληθυντικός αριθμός
γεν.	ἡμῶν αὐτῶν	ἡμῶν αὐτῶν	ὑμῶν αὐτῶν	ὑμῶν αὐτῶν
δοτ.	ἡμῖν αὐτοῖς	ἡμῖν αὐταῖς	ὑμῖν αὐτοῖς	ὑμῖν αὐταῖς
αιτ.	ἡμᾶς αὐτοὺς	ἡμᾶς αὐτὰς	ὑμᾶς αὐτοὺς	ὑμᾶς αὐτὰς

 

γ΄ προσώπου

Ενικός αριθμός
	αρσ.	θηλ.	ουδ.
γεν.	ἑαυτοῦ	ἑαυτῆς	—
δοτ.	ἑαυτῷ	ἑαυτῇ	—
αιτ.	ἑαυτὸν	ἑαυτὴν	ἑαυτὸ
Πληθυντικός αριθμός
	αρσ.	θηλ.	ουδ.
γεν.	ἑαυτῶν ή σφῶν αὐτῶν	ἑαυτῶν ή σφῶν αὐτῶν	—
δοτ.	ἑαυτοῖς ή σφίσιν αὐτοῖς	ἑαυταῖς ή σφίσιν αὐταῖς	—
αιτ.	ἑαυτοὺς ή σφᾶς αὐτοὺς	ἑαυτὰς ή σφᾶς αὐτὰς	ἑαυτὰ

 

Ροδαμάνθη Σοφικίτου, Φιλόλογος

Πηγή: ebooks.edu.gr