Ερωτηματικές αντωνυμίες στα Αρχαία και στα Νέα Ελληνικά

Ερωτηματικές αντωνυμίες

Ερωτηματικές ονομάζονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούνται, όταν θέλουμε να ρωτήσουμε κάτι. Η χρήση τους είναι πολύ συχνή στον προφορικό λόγο, κυρίως σε κειμενικά είδη που περιέχουν πολλές ερωτήσεις (συνεντεύξεις, ερωταποκρίσεις κτλ.).

Στα Νέα Ελληνικά

Mορφολογία

Ερωτηματικές αντωνυμίες είναι οι εξής:

α) Τι (άκλιτο): π.χ. Τι κάνεις;
β) Ποιος, ποια, ποιο: π.χ. Ποια άσκηση έχουμε σήμερα; Κλίνεται όπως το επίθετο γλυκός, -ιά, -ό (βλ. σ.51). Παρουσιάζει δεύτερους τύπους στη γενική ενικού και πληθυντικού και στην αιτιατική πληθυντικού: ποιου / ποιανού, ποιας / ποιανής, ποιων / ποιανών, ποιους / ποιανούς. Aυτοί οι δεύτεροι τύποι είναι πολύ συχνοί στον προφορικό λόγο, σε οικείο ύφος, καθώς και στη λογοτεχνία.

Ενικός αριθμός				Πληθυντικός αριθμός
	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
Ονομ.	ποιος	ποια	ποιο	ποιοι	ποιες	ποια
Γεν.	ποιου	ποιας	ποιου	ποιων	ποιων	ποιων
Αιτ.	ποιον	ποια(ν)	ποιο	ποιους	ποιες	ποια

Στη γενική ενικού χρησιμοποιείται συχνά σε τυπικό και σε ουδέτερο ύφος, αντί για το αρσενικό και ουδέτερο ποιου/ποιανού, ο τύπος τίνος, π.χ. Tίνοςπαιδιού είναι το βιβλίο; Aντίστοιχα, στη γενική πληθυντικού μπορεί να εμφανίζεται σε όλα τα γένη, αντί για το ποιων/ποιανών, ο τύπος τίνων, π.χ. Tίνων είναι η σειρά;

γ) Πόσος, πόση, πόσο: κλίνεται όπως το επίθετο ελεύθερος, -η, -ο (βλ. σ. 49), π.χ. Πόσα μολύβια έχεις στην τσάντα σου;

ΠΡΟΣΟΧΗ! 

Ένα συχνό λάθος:

Το ουδέτερο της ερωτηματικής αντωνυμίας ποιος, ποια, ποιο γράφεται με οι (ποιο), ενώ το ποσοτικό επίρρημα πιο με ι, 

π.χ. – Ποιο τραγούδι ακούς; – Το πιο ωραίο.

Στα Αρχαία Ελληνικά

Ερωτηματικές αντωνυμίες της αρχαίας ελληνικής είναι οι εξής:

α)  τίς (αρσ. και θηλ.), τί (ουδ.) (= ποιος;)

β)  πότερος, ποτέρα, πότερον (= ποιος από τους δύο;)·

γ)   πόσος, πόση, πόσον·

δ)   ποῖος, ποία, ποῖον (= τι λογής;)·

ε)   πηλίκος, πηλίκη, πηλίκον (= πόσο μεγάλος; ή ποιας ηλικίας;)·

στ)   ποδαπός, ποδαπή, ποδαπὸν (= από ποιον τόπο;)·

ζ)  πόστος, πόστη, πόστον (= τι θέση έχει σε μια αριθμητική σειρά; πβ. πρῶτος, τρίτος κτλ.)·

η)  ποσταῖος, ποσταία, ποσταῖον (= σε πόσες μέρες; — πβ. τριταῖος, τεταρταῖος κτλ.).

Εκτός από την αντων. τίς, τί, όλες οι άλλες ερωτηματικές αντωνυμίες κλίνονται όπως τα τρικατάληκτα επίθετα της β΄ κλίσης (σε -ος, -η, -ον ή -ος, -α, -ον· πβ. § 158 κ.π.).

Η ερωτηματική αντωνυμία τίς, τί είναι δικατάληκτη με τρία γένη και κλίνεται όπως η γ΄ κλίση:

	Ενικός αριθμός		Πληθυντικός αριθμός
	αρσ. και θηλ.	ουδέτ.	αρσ. και θηλ.	ουδέτ.
ον.	τίς	τί	τίνες	τίνα
γεν.	τίνος ή τοῦ	τίνος ή τοῦ	τίνων	τίνων
δοτ.	τίνι ή τῷ	τίνι ή τῷ	τίσι(ν)	τίσι(ν)
αιτ.	τίνα	τί	τίνας	τίνα

 

Δυϊκός (και για τα τρία γένη): ον., αιτ. τίνε — γεν., δοτ. τίνοιν.

 

Πηγή: http://ebooks.edu.gr/new/

Ροδαμάνθη Σοφικίτου, Φιλόλογος