ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ

Θεωρία

Έναρθρο και Άναρθρο απαρέμφατο

Έναρθρο είναι το απαρέμφατο που έχει δίπλα του άρθρο ουδετέρου γένους σε κάθε πτώση του ενικού αριθμού, π.χ. τὸ λέγειν. Σε αυτή την περίπτωση μεταφράζεται με "το να...+ υποτακτική", "με το ότι+οριστική" ή με το αντίστοιχο ουσιαστικό που προκύπτει από το ρήμα.

Άναρθρο είναι το απαρέμφατο που δεν έχει δίπλα του άρθρο, π.χ. λέγειν.

Ειδικό και Τελικό απαρέμφατο

Τα απαρέμφατα τα μεταφράζουμε με δύο τρόπους: με το ότι και με το να.

• Όταν χρησιμοποιούμε το ότι, τότε το απαρέμφατο είναι ειδικό.
• Όταν όμως χρησιμοποιούμε το να, τότε είναι τελικό απαρέμφατο.

Συνήθως όταν στην πρόταση έχουμε λεκτικά και δοξαστικά ρήματα, όπως νομίζω, πιστεύω, γιγνώσκω και λέγω, έχουμε ειδικό απαρέμφατο. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν επίσης και τα ρήματα που δηλώνουν υποψία.

Όταν έχουμε ρήματα που δηλώνουν επιθυμία, φόβο, διαταγή και απαγόρευση, δηλαδή ρήματα όπως ἐπιθυμῶ, βούλομαι και φοβοῦμαι, τότε το απαρέμφατο σε αυτή την πρόταση είναι τελικό. 

[Ένας εύκολος τρόπος για να κατανοήσουμε αν το απαρέμφατο είναι ειδικό ή τελικό, είναι να το αποδώσουμε στα νέα ελληνικά και να σκεφτούμε πως το χρησιμοποιούμε στις μέρες μας.]

Σύνταξη Απαρεμφάτου: Ταυτοπροσωπία και Ετεροπροσωπία

Ταυτοπροσωπία έχουμε όταν το υποκείμενο του ρήματος και το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο. Σε αυτή την περίπτωση, το υποκείμενο θα είναι σε πτώση ονομαστική.

Ετεροπροσωπία έχουμε όταν το υποκείμενο του ρήματος και το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι διαφορετικό. Εδώ, όπως είναι λογικό, θα έχουμε το υποκείμενο του ρήματος σε πτώση ονομαστική, ενώ το υποκείμενο του απαρεμφάτου σε αιτιατική. 

Ροδαμάνθη Σοφικίτου, Φιλόλογος